Over hoe de roze olifant de ruimte uit liep......

Ik begeleide een heidag. De opdracht was duidelijk volgens de leidinggevende: het bestaansrecht en de positionering van het team duiden. Mijn eerste reactie: ‘Neem me eens mee in hoe jullie hier gekomen zijn dat jullie dit willen bespreken. Wat hebben jullie de afgelopen jaren meegemaakt?’. Want voordat je vooruitkijkt, wil ik weten welk verleden er mee aan tafel zit. Pas als dat helder is, ontstaat er ruimte om écht vooruit te kijken.

En daar stond ‘ie dus: een ongeveer drie jaar oude roze olifant. Iedereen kende hem, maar niemand wist zijn naam. Er werd stilletjes om hem heen gewerkt. Er was ooit iets gebeurd. Een grens werd overschreden, iemand vertrok en daarna viel er een lange stilte.

Het gebeuren werd ‘het incident’ genoemd, alsof het een geheim codewoord was waarvan iedereen geacht werd te weten waar het over ging. Iedereen had er een stukje van onthouden, met een sausje eigen beleving er overheen. De eerste stap van de heidag: de olifant eindelijk voeren en hem bij zijn naam te noemen. Om hem vervolgens uit te kunnen zwaaien.

Ik liet iedereen opschrijven wat hen toen had geraakt, zonder discussie of oordeel. Daarna las ik de zinnen één voor één voor, een eenvoudige maar krachtige interventie. En ook al kon ik niet ieder handschrift direct ontcijferen, het neutraal voorlezen had direct effect: bij ieder perspectief voelde je de spanning wat verder zakken en ontstond er ruimte om echt te luisteren.

Het incident werd niet kleiner, maar wel lichter. En misschien was dat wel het grootste inzicht van de ochtend: dat het niet om elk feitje ging, maar om elkaar weer te vinden. Om eerder te durven zeggen wat je voelt als er iets speelt. Om te benoemen wat je nodig hebt in plaats van alleen te reageren.

We keken de paradoxale olifant aan: het team had behoefte aan duidelijkheid en tijdige informatie, terwijl de leidinggevende juist zorgvuldig en met aandacht voor alle betrokken partijen wilde handelen en daarom niet alles meteen kon delen. Het verloop van dingen kan soms uit de pas lopen met wat je als team nodig hebt. Dat besef gaf lucht en begrip.

En daarna werd er gelachen. Niet omdat het grappig was, maar omdat de lucht geklaard was. Alsof de olifant tevreden knikte en dacht: ‘Mooi, jullie hebben me aangekeken. Nu kan ik de kamer uit. Ik hoef niet meer in de weg te staan’. Pas daarna werd het mogelijk om de wezenlijke vraag te gaan onderzoeken: waarom bestaan wij als team eigenlijk?

Roze olifanten zijn koppige types. Ze verdwijnen pas als je ze durft aan te kijken én bij hun naam te noemen. Blijft er toch één rondstampen? Dan helpt een frisse blik van buiten. Ik help graag mee om ’m de deur uit te krijgen, zonder circus. Want olifanten verdwijnen niet door stilte, wel door lef.